Cứ mỗi độ xuân về, sau ngày Rằm tháng Chạp, không khí Tết cổ truyền lại rộn ràng khắp muôn nơi. Bên cạnh việc dọn dẹp nhà cửa, sắm sửa quần áo mới, người người nhà nhà lại nô nức chuẩn bị cho ngày lễ cúng ông Công ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp. Vậy bạn có bao giờ tự hỏi, ông Công ông Táo là ai? Nguồn gốc và ý nghĩa của phong tục này là gì chưa? Hãy cùng tìm hiểu nhé!
Ông Công Ông Táo là ai?
Dân gian ta thường gọi chung là ông Công ông Táo hay Táo Quân, nhưng ít ai biết nguồn gốc của các vị thần này bắt nguồn từ ba vị thần Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ của Lão giáo Trung Quốc. Trải qua thời gian, tín ngưỡng này du nhập vào Việt Nam và được Việt hóa thành câu chuyện “hai ông một bà”, tượng trưng cho vị thần Đất, vị thần Nhà và vị thần Bếp núc.
Có rất nhiều dị bản xoay quanh sự tích Táo Quân, nhưng nổi tiếng và được truyền miệng nhiều nhất có lẽ là câu chuyện “Sự Tích Ông Đầu Rau” hay “Sự Tích Vua Bếp”.
Chuyện kể về một gia đình nghèo khó, người chồng vì mất mùa nên phải tha phương cầu thực, bỏ lại người vợ ở nhà. Sau nhiều năm không thấy chồng trở về, người vợ đành ngậm ngùi đi bước nữa. Nào ngờ đâu, vào một ngày nọ, người chồng cũ bỗng nhiên trở về. Bao năm xa cách, nay gặp lại, người vợ chỉ biết ôm chồng cũ mà khóc nức nở. Sợ chồng mới về bắt gặp, nàng bèn giấu chồng cũ trong đống rơm ngoài vườn.
Trớ trêu thay, người chồng mới đi làm về, không thấy vợ đâu liền vào bếp tìm tro bón ruộng. Tìm mãi không thấy, ông bèn đốt luôn đống rơm để lấy tro, vô tình hại chết người chồng cũ. Hay tin, người vợ đau đớn, lao vào biển lửa cùng chết. Người chồng mới thấy vậy, không hiểu chuyện gì xảy ra, chỉ biết lao theo cứu vợ.
Câu chuyện đầy bi thương của ba con người khiến Ngọc Hoàng cảm động. Xót thương cho tấm lòng son sắt, thủy chung của họ, Ngọc Hoàng đã phong cho cả ba làm Táo Quân, cùng nhau cai quản chuyện bếp núc và theo dõi mọi việc lớn nhỏ trong gia đình.
Ý Nghĩa Tục Cúng Ông Công Ông Táo
Theo quan niệm dân gian, Táo Quân là vị thần cai quản đất đai, nhà cửa, bếp núc và quyết định sự may rủi, phúc họa cho gia chủ. Vậy nên, cứ đến ngày 23 tháng Chạp hàng năm, người dân ta lại thành tâm sửa soạn lễ vật tiễn ông Táo về trời.
Lễ Vật Cúng Truyền Thống
Mâm cỗ cúng ông Công ông Táo thường không thể thiếu những lễ vật sau:
- Mũ ông Công ba chiếc: Hai mũ cánh chuồn dành cho hai Táo ông và một mũ không cánh chuồn dành cho Táo bà.
- Hương, đèn nến, lọ hoa tươi, đĩa ngũ quả tươi.
- Mâm cỗ mặn hoặc chay: Tùy theo điều kiện của từng gia đình, mâm cúng có thể là mâm cỗ mặn thịnh soạn với xôi gà, chân giò luộc, canh măng,… hoặc mâm cỗ chay thanh đạm với trầu cau, hoa quả,…
Cá Chép – Phương Tiện Đưa Ông Táo Về Trời
Bên cạnh mâm cỗ cúng, cá chép cũng là lễ vật không thể thiếu trong ngày này. Người Việt quan niệm rằng, cá chép vượt vũ môn hóa rồng, tượng trưng cho sự thăng tiến, phát triển và vượt qua mọi khó khăn. Vì vậy, sau khi cúng, gia chủ thường đem cá chép thả ở sông, hồ với mong muốn ông Táo sẽ cưỡi cá chép về trời thuận lợi.
Cúng Ông Công Ông Táo – Nét Đẹp Văn Hóa Truyền Thống
Tục cúng ông Công ông Táo ngày 23 tháng Chạp đã trở thành một nét đẹp văn hóa tâm linh không thể thiếu trong đời sống của người Việt. Không chỉ là dịp để con cháu bày tỏ lòng thành kính, biết ơn đối với vị thần cai quản đất đai, nhà cửa, mà còn là dịp để mọi người cùng nhau sum vầy, quây quần bên mâm cơm gia đình ấm cúng, chào đón một năm mới an khang, thịnh vượng.
Để hiểu thêm về các phong tục tập quán ngày Tết cổ truyền, mời bạn đọc thêm bài viết […….]
