“Mẹ ơi, con nóng quá!”, tiếng con nhỏ rên khe khẽ khiến tim bạn như thắt lại. Nhìn khuôn mặt đỏ bừng, trán nóng hổi vì sốt, trên da lấm tấm những nốt ban đỏ, hẳn là bất kỳ bậc cha mẹ nào cũng lo lắng. Sốt phát ban, một cái tên nghe có vẻ không xa lạ nhưng lại khiến không ít phụ huynh hoang mang.
Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết về sốt phát ban ở trẻ, giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng và cách chăm sóc bé yêu tại nhà hiệu quả.
Sốt phát ban là gì?
Sốt phát ban là tình trạng trẻ bị sốt cao, kèm theo nổi ban đỏ trên da. Đây là bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi. Bệnh thường lành tính và có thể tự khỏi sau vài ngày. Tuy nhiên, cha mẹ cần theo dõi sát sao để phát hiện sớm các biến chứng nguy hiểm.
Nguyên nhân gây sốt phát ban ở trẻ
Theo bác sĩ Nguyễn Thị Hoa, chuyên khoa Nhi – Bệnh viện Nhi Trung ương, sốt phát ban chủ yếu do virus gây ra, phổ biến nhất là virus Human Herpes 6 (HHV-6) và Human Herpes 7 (HHV-7). Virus lây lan qua đường hô hấp, tiếp xúc trực tiếp với người bệnh hoặc gián tiếp qua đồ dùng cá nhân.
Ngoài ra, sốt phát ban còn có thể do một số nguyên nhân khác như:
- Sốt phát ban do chấy rận: Xuất hiện khi trẻ bị nhiễm chấy rận trên da đầu.
- Sốt phát ban do chuột: Do vi khuẩn Rickettsia tsutsugamushi gây ra, lây truyền qua vết cắn của bọ chét, ve, rận,…
- Sốt phát ban do mò mạt: Do ấu trùng mò mạt ký sinh trên da gây ra.
Các dấu hiệu nhận biết sốt phát ban ở trẻ
Sốt phát ban thường trải qua 2 giai đoạn chính:
1. Giai đoạn sốt:
Trẻ sốt cao đột ngột, nhiệt độ có thể lên đến 39-40 độ C. Kèm theo đó là các triệu chứng như:
- Viêm họng: Họng đỏ, đau rát, nuốt khó.
- Sổ mũi: Chảy nước mũi trong hoặc vàng nhạt.
- Ho: Ho khan hoặc ho có đờm.
- Mắt đỏ: Hai mắt đỏ, chảy nước mắt.
- Sưng hạch: Hạch bạch huyết vùng cổ, sau tai sưng to.
- Tiêu chảy nhẹ: Đi phân lỏng nhiều lần trong ngày.
Giai đoạn sốt thường kéo dài khoảng 3-5 ngày.
2. Giai đoạn phát ban:
Khi sốt giảm, các nốt ban đỏ bắt đầu xuất hiện. Ban mọc đầu tiên ở thân mình, sau đó lan ra cổ, tay, chân. Đặc điểm của ban sốt phát ban:
- Kích thước: Nốt ban nhỏ li ti, đường kính khoảng 2-5mm.
- Hình dạng: Hình tròn hoặc bầu dục, có thể phẳng hoặc hơi nổi trên bề mặt da.
- Màu sắc: Màu hồng nhạt hoặc đỏ tươi.
- Cảm giác: Không ngứa hoặc ngứa nhẹ.
Ban thường biến mất sau 2-3 ngày mà không để lại sẹo.
Phân biệt sốt phát ban đỏ và sốt phát ban đào
Nhiều bậc phụ huynh thường nhầm lẫn giữa sốt phát ban đỏ (do virus sởi) và sốt phát ban đào (do virus Rubella). Dưới đây là bảng so sánh giúp bạn phân biệt rõ hơn:
| Đặc điểm | Sốt phát ban đỏ | Sốt phát ban đào |
|---|---|---|
| Virus gây bệnh | Virus sởi | Virus Rubella |
| Thời gian ủ bệnh | 7-14 ngày | 14-21 ngày |
| Triệu chứng | Sốt cao, ho, sổ mũi, chảy nước mắt, viêm kết mạc, ban mọc sau tai lan ra mặt rồi xuống toàn thân. | Sốt nhẹ, đau đầu, mệt mỏi, sưng hạch, ban mọc ở mặt lan xuống chân. |
| Biến chứng | Viêm phổi, viêm não, viêm tai giữa. | Viêm não, viêm tinh hoàn, dị tật thai nhi (nếu mẹ bầu mắc bệnh). |
Cách chăm sóc trẻ bị sốt phát ban tại nhà
Theo bác sĩ Lê Thị Minh Thu, Trưởng khoa Nhi – Bệnh viện Nhi Đồng 1, sốt phát ban thường tự khỏi, cha mẹ có thể chăm sóc bé tại nhà theo hướng dẫn sau:
1. Hạ sốt cho trẻ:
- Dùng thuốc hạ sốt: Cho trẻ uống Paracetamol liều 10-15mg/kg cân nặng/lần, cách 4-6 tiếng/lần.
- Lau mát: Lau người bằng nước ấm (khoảng 37 độ C) ở các vị trí như trán, nách, bẹn.
- Mặc quần áo thoáng mát: Chọn quần áo cotton mỏng, thấm hút mồ hôi cho trẻ.
Lưu ý: Không ủ ấm, mặc quá nhiều quần áo cho trẻ khi bị sốt.
2. Bổ sung nước và dinh dưỡng:
- Cho trẻ bú mẹ nhiều hơn: Sữa mẹ chứa nhiều kháng thể, giúp tăng cường sức đề kháng cho trẻ.
- Bổ sung nước: Cho trẻ uống nước, oresol, nước cháo, nước ép trái cây,…
- Chế độ ăn uống: Nên cho trẻ ăn thức ăn lỏng, mềm, dễ tiêu hóa như cháo, súp, sữa chua,… Chia nhỏ bữa ăn, cho trẻ ăn nhiều lần trong ngày.
3. Giữ vệ sinh:
- Vệ sinh thân thể: Tắm rửa cho trẻ hàng ngày bằng nước ấm, lau khô người.
- Vệ sinh mũi họng: Nhỏ mũi bằng nước muối sinh lý, vệ sinh răng miệng cho trẻ.
- Thay quần áo thường xuyên: Giữ cho trẻ luôn mặc quần áo sạch sẽ, khô thoáng.
4. Theo dõi và đưa trẻ đi khám ngay khi có dấu hiệu bất thường:
- Sốt cao liên tục trên 39 độ C, không đáp ứng với thuốc hạ sốt.
- Trẻ li bì, ngủ gà, khó đánh thức.
- Co giật, nôn mửa nhiều.
- Ban xuất huyết, không biến mất khi ấn vào.
- Khó thở, thở nhanh.
Phòng ngừa sốt phát ban ở trẻ
Hiện tại chưa có vắc xin phòng ngừa sốt phát ban. Cách tốt nhất là hạn chế tiếp xúc với nguồn bệnh và tăng cường sức đề kháng cho trẻ:
- Giữ vệ sinh sạch sẽ: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đặc biệt là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
- Vệ sinh môi trường sống: Giữ nhà cửa gọn gàng, sạch sẽ, thoáng mát.
- Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với người bệnh: Tránh cho trẻ đến những nơi đông người, đặc biệt là trong mùa dịch.
- Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu: Sữa mẹ cung cấp đầy đủ dưỡng chất và kháng thể giúp trẻ chống lại bệnh tật.
- Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ: Cung cấp cho trẻ chế độ ăn uống đa dạng, giàu vitamin và khoáng chất.
Sốt phát ban tuy là bệnh lành tính nhưng cha mẹ cũng không nên chủ quan. Hy vọng bài viết đã cung cấp những thông tin hữu ích, giúp bạn biết cách chăm sóc trẻ bị sốt phát ban tại nhà an toàn và hiệu quả.
Tham khảo thêm: Bị phát ban do sốt xuất huyết bao lâu thì khỏi?
