Làng Hoằng Lộc, vùng đất “san sát dấu hầu nền tướng, dòng trâm anh nối gót chen vai”, nơi “Chan chan cửa Khổng sân Trình, nhà thi lễ liền tường giáp mái” đã sản sinh ra biết bao nhân tài kiệt xuất cho đất nước. Trong số đó, Vĩ Hiên Công Nguyễn Quỳnh, hay còn được dân gian quen gọi là Trạng Quỳnh, là một trong những đại diện tiêu biểu, để lại dấu ấn đậm nét trong lịch sử và văn học Việt Nam.
Nguyễn Quỳnh – Từ cậu bé “năng văn” đến vị quan thanh liêm
Vĩ Hiên Công Nguyễn Quỳnh, hiệu Ôn Như, sinh ngày 1 tháng 10 năm Đinh Tỵ (1677) tại làng Bột Thượng, nay thuộc xã Hoằng Lộc, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa. Sinh ra trong một gia đình Nho học, ông nội là một nhà giáo dục tài năng, cha là giám sinh, Nguyễn Quỳnh sớm được tiếp xúc với văn học và học thuật. Ngay từ nhỏ, ông đã nổi tiếng với trí thông minh hơn người, 14 tuổi đã “năng văn”, đạt được những thành tựu đáng nể trong lĩnh vực văn chương.
Năm 19 tuổi, Nguyễn Quỳnh đỗ Giải nguyên, khẳng định tài năng xuất chúng của mình. Tuy nhiên, con đường khoa cử của ông không phải lúc nào cũng bằng phẳng. Dù thi Hội nhiều lần nhưng ông đều không đỗ. Mãi đến năm 41 tuổi, Nguyễn Quỳnh mới đỗ Á nguyên khoa Sĩ Vọng.
Sự nghiệp quan trường của Nguyễn Quỳnh gắn liền với những chức vụ quan trọng như Huấn đạo phủ Phụng Thiên, Tri phủ Thái Bình. Sau này, ông được triệu về kinh đô nhậm chức Viên ngoại lang bộ Lễ, rồi chuyển sang Tu soạn Viện Hàn Lâm.
Ông mất ngày 28 tháng 1 năm Mậu Thìn (1748), hưởng thọ 71 tuổi, để lại niềm tiếc thương vô hạn cho gia đình, bạn bè và muốn dân.
Vì sao gọi là Trạng Quỳnh?
Mặc dù Nguyễn Quỳnh không đỗ Trạng nguyên, nhưng trong tâm trí người dân Việt Nam, ông vẫn được gọi là Trạng Quỳnh. Vậy đâu là lý do cho hiện tượng thú vị này?
Theo Giáo sư Hà Văn Tấn, người đã dịch gia phả của Nguyễn Quỳnh từ chữ Hán, ông là một người rất thông minh, học rộng, tài năng. Đặc biệt, ông nổi tiếng với sự trào lộng, hài hước tinh tế, thấm nhuần bản sắc dân gian. Chính những câu chuyện hóm hỉnh, thông minh của Nguyễn Quỳnh đã tạo nên hình tượng Trạng Quỳnh gần gũi, thân thuộc trong lòng người dân.
Trạng Quỳnh – Gương sáng về tài năng và nhân cách
Hình ảnh Trạng Quỳnh không chỉ là minh chứng cho tài năng phi thường mà còn là biểu tượng cho tinh thần yêu nước, thương dân sâu sắc. Những câu chuyện về Trạng Quỳnh luôn mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, đề cao chính nghĩa, lên án sự bất công, gian trá.
Ngày nay, lăng mộ và đền thờ Nguyễn Quỳnh tại làng Hoằng Lộc, huyện Hoằng Hóa vẫn là điểm đến linh thiêng, thu hút đông đảo du khách thập phương về dâng hương, chiêm bái.
Để tìm hiểu thêm về những danh nhân nổi tiếng khác của Việt Nam, bạn có thể xem bài viết về [WOW THANH HÓA] Làng cổ Đông Sơn – Một trong những làng cổ đẹp nhất Việt Nam.
